building conversations

van 15 t/m 19 juni is ‘building conversation’ te gast op ‘het imaginaire eiland’ van oerol terschelling. elke dag vier gesprekken op verschillende tijden. meer info: https://buildingconversation.nl/agenda/

deze week mag ik de gesprekken en reacties van deelnemers optekenen. hieronder de ‘oogst’ van de eerste twee dagen. je kunt op de tekeningen klikken voor een vergroting.

 

quarantainetekeningen

dag 1. 22 mrt 2020. voor de wachtenden.

op 22 maart 2020 begon ik mijn quarantaineproject. 76 dagen lang maakte ik elke dag een tekening voor iemand die wat troost kon gebruiken. vrienden van hen vroegen zo’n tekening aan, en ik postte ze online of bracht ze op de fiets naar hen toe. tekeningen van waar ze naar verlangden, of van wat ze misten. 

de quarantaine is inmiddels voorbij, maar we zijn nog lang niet gewend aan de ‘anderhalvemetersamenleving’ en de lijst verzoekjes is nog lang.

wil je ook een quarantainetekening aanvragen voor iemand? stuur me een bericht, dan mail ik je de info terug: l.mentink@gmail.com

een selectie van de tekeningen vind je bij ‘quarantainetekeningen’, onder het kopje ‘nieuws’.

dag 31. 22 april 2020. voor de moeder van pamela

 

 

speer in de volkskrant

Speer is een origineel en levendig theateressay ★★★★☆

Speer, tekst en regie Bo Tarenskeen. 27/2, Theater Frascati, Amsterdam. Tournee t/m 24 april.

Scene uit Speer Beeld Jaïr Stranders

Daar zit hij, op een houten stoeltje. Hij draagt een mooi wit pak, lijkt bescheiden, heeft een vriendelijke glimlach, een keurige dictie. Eerste gedachte: een onberispelijke man. Het is Albert Speer, Hitlers huisarchitect en vertrouweling gedurende de naziheerschappij over Duitsland. Vanaf 1942 was hij ook minister van bewapening. Speer wordt in deze voorstelling gespeeld door Bo Tarenskeen, die ook de tekst en regie op zich nam. Het is een fascinerend beeld in al zijn contrast. Hoe heeft zo’n nette man zo fout kunnen worden? Een onoplosbaar raadsel, maar Tarenskeen doet een goede poging.

Dit is niet de eerste keer dat Tarenskeen de paradoxen en banaliteit van het kwaad probeert te vangen. Als je weet dat eerder theaterwerk van hem studies waren naar het denken en handelen van mannen als Eichmann (2015), Kissinger (2017) en Heidegger (2018) dan is het niet moeilijk om hier een obsessie te ontwaren. In Speer (2019) richt Tarenskeen zijn lopende onderzoek naar de aard van het kwaad op de donkere kant van de ambitie en intelligentie van een kunstenaar. Wat doen extreme rationaliteit, idealisme en een natuurlijke gave voor zelfbedrog met een mens? Albert Speer, die zijn hele leven volhield dat hij in wezen ‘per ongeluk’ aan het roer van een van de meest megalomane en totalitaire bewegingen terecht was gekomen, is dan een prima onderzoeksobject.

In de voorstelling introduceert Tarenskeen een tweede personage. Een kunstcritica (met gepaste steilheid gespeeld door Laura Mentink) die Speer interviewt na zijn gevangenisstraf, zoals dat destijds regelmatig gebeurde. De kunstcritica vertelt ook over haar jeugd, die ze doorbracht in de Amsterdamse Bijlmer – nog zo’n architectonisch arcadia dat finaal mislukte omdat de menselijke maat uit het oog was verloren. Een verhelderend zijpad in een origineel en levendig theateressay.

https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/speer-is-een-origineel-en-levendig-theateressay-~bb394ab6/

speer in de theaterkrant

Met Speer verdiept theatermaker Bo Tarenskeen zich na Heidegger, Kissinger en Eichmann opnieuw in het kwade denken. En hij doet dat opnieuw met grote bedachtzaamheid, ditmaal in een voorstelling voor twee personages en heel veel ruimte.

Kuddedieren als we zijn kruipen wij mensen bij elkaar in steden en dorpen. De menselijke omgeving is een gebouwde omgeving. Wat we bouwen, en hoe we dat bouwen vormgeven, bepaalt onze leefomgeving. Ons lichaam weet daarbij heel goed wat het nodig heeft. Loop ergens binnen en je voelt meteen of het goed is of dat iets je stoort: hoogte, lichtinval, overzicht. Speer onderzoekt hoe een geslepen begrip van dat mechanisme meebouwt aan een wereldbeeld.

Wat doet ze daar nou, actrice Laura Mentink als de architectuurcritica, licht vooroverleunend tegen die deurpost in de zijwand van de speelvloer, haar rug naar ons toe? Sluit ze de uitgang af, voordat ze zichzelf confronteert met de man die ze zal interviewen, die sfinx van het nazisme, architect Speer (Tarenskeen)? Voor wie? Voor hem? Voor haar? Zoekt ze steun in de stevige, rechte hoeken, de perfect passende deur in het gat, de bestendigheid van hout en metselwerk? Hij zit vooralsnog onbewogen op zijn stoel helemaal achteraan in de ruimte, van het publiek afgewend, rechtop met bestudeerde trots, de blik op de tegenoverliggende zijwand.

De voorstelling is opgebouwd als een tweegesprek, een onwillig interview waarin beide partijen hun standpunten over architectuur toelichten: wat het is, wat het doet, wat het betekent voor de mens. Zij vertelt frontaal naar het publiek, neemt de toehoorders mee in haar heel persoonlijke ervaringen waarin architectuur haar als mens heeft geraakt en gevormd; hij zwijgt lang en blijft afzijdig, en spreekt dan eigenlijk het liefst alleen over wat hem boeit. En er is veel dat hem niet heeft geboeid: de politiek niet, de Jodenvervolging niet, de menselijke maat niet. De ruimte tussen de twee, zowel de fysieke als de mentale, is groot. Hun conflicterende standpunten echoën daarin rond.

Zij verhaalt innemend over de Bijlmer waar ze opgroeide in een van de kilometerslange flatgebouwen, in een wijk die was opgezet als een idealistische droom, waar overal licht en lucht en plek voor blote voeten in het gras zou zijn. Waar ze ook leerde dat Latijnse woordjes stampen nu eenmaal moet, of anders moest ze van haar moeder de trappen op en af rennen. Nog iets dat ze daar leerde: dat er in die wijk wel basisscholen voor iedereen zijn, om samen naartoe te lopen, maar geen gymnasium – dat is een veelzeggende drie kwartier in je eentje fietsen. En hoe die wijk mislukt verklaard werd. Te veel donkere plekken.

‘Die menselijke maat van jou, die is niet op schaal, niet op wereldschaal’, aldus Speer. Daarom heeft dat hele Bauhaus-gebazel nooit zijn interesse kunnen wekken. Wat hem wel interesseert is hard afgebakend, in steen gemetseld. Kunst. Je werk goed doen. Wat er achter die muur gebeurt, wat daar leeft, ziet hij niet en vormt zijn denken niet. Zo kan hij ervan overtuigd zijn dat alles hem eigenlijk ‘zomaar’ overkwam, hij zag immers niets anders dan zijn lust tot mooi bouwen en de kans dat te gaan doen. Het leidt tot een visie op bouwen die de esthetische principes verder en verder doorvoert, die de gebruikers ondergeschikt maakt en een ideologie letterlijk vormgeeft. Denk nu nog even aan die fietstocht naar het gymnasium van het kind in de Bijlmer.

Speer vertelt over de ontwerpen die hij heeft gemaakt, zoals een cirkel van 150 luchtafweerschijnwerpers op een veld, en beschrijft hoe ver omhoog die stralen. Wat vooral voor je oog opdoemt is de enorme leegte die dat aanlicht. Niet veel later vertelt hij dan ook dat architectuur draait om schaal en leegte: kamers en zalen zijn leegte, ramen en deuren zijn leegte; architectuur geeft daar vorm aan. Zijn vorm is dat de mens er iets van moet leren. Hoe nietig hij is bijvoorbeeld. Een mens is niemand en nergens zonder zijn gebouwen. Speer is de vormgever van de totale leegte.

Zij is in Bauhausachtig zwart, wit en primaire kleuren, maar doet in de eerste scène haar top uit, pelt een laag af en komt met een persoonlijk verhaal. Hij is gekleed in een heerlijk gesneden crèmekleurig double-breasted pak in een stof met een fijn werkje, en daarop smaakvol afgestemd een blauw overhemd, de manchetten precies genoeg zichtbaar, en onberispelijke cognackleurige schoenen. Gedurende de voorstelling verschuift er geen millimeter aan dat pak. Ook niet aan de man. Het is een harnas. Een harnas van esthetisch genot.

Tarenskeen zet dat heel consequent neer en blijft in alles beheerst. De rug recht, de stem zacht, verzorgd articulerend, de gebaren rustig. De voorstelling is een langgerekt, gecontroleerd aftasten. Stel jezelf als je gaat kijken daarvoor open. Want in de bedachtzaamheid en de verwondering waarmee Tarenskeen en Mentink op de vloer staan ligt ruimte. In de afwezigheid van een harde confrontatie of afwijzing resoneert iets anders. De vraag waar bevlogenheid ontspoort. Hoe je de mensen eerst klein maakt, en bang, en dan zegt: sorry. Ik wilde gewoon doen waar ik goed in ben. Dan hoef je dat alleen nog maar zelf te geloven.

Zoals ook blijkt uit het lievelingsboek dat beide personages tot hun verwondering delen, Goethes Die Wahlverwantschaften, komt het bouwen heel nauw. Als er ook maar iets mankeert aan het metselwerk van de fundering houdt het werk geen stand. Maar soms sluipt de fout er al eerder in. In de denkfase. In zijn plan voor de Volkshalle culmineert Speers hele filosofie. Een granieten tempel, groot genoeg om de Eiffeltoren er rechtop in te zetten, gebaseerd op het klassieke Pantheon. Wanneer je de curve van de koepel zou doortrekken zou je een perfecte bol zien. De critica weet: iets vernietigt die perfecte bol van binnenuit. Graniet is een denkfout. Een denkfout met eeuwigheidswaarde.

Gezien op 27 februari 2019, Theater Frascati, Amsterdam

Foto: Jaïr Stranders

https://www.theaterkrant.nl/recensie/speer/bo-tarenskeen/

 

speer

beste mensen,

de afgelopen weken werkte ik met bo tarenskeen aan een tekst, SPEER. drie dagen geleden gingen we voor het eerst de vloer op, en vanavond en morgenavond spelen we nog in amsterdam.

bestaat er zo iets als een aangeboren moreel besef. welke verantwoordelijkheid heb je, als kunstenaar, als burger. wat is het, dat ons draagt.

bo schreef en speelde de afgelopen jaren monologen over het kwade denken. dit keer werd het per ongeluk een dialoog. 

SPEER gaat over albert speer, de architect van hitler. maar ook over de bijlmer, over mijn terugkeer. en misschien gaat het vooral over leegte, hoe die leegte vorm te geven. 

heel welkom!

vanavond en morgenavond om 20:00 in frascati

4 april in de nwe vorst in tilburg

19 april theater ah spui in den haag

24 april in de toneelschuur in haarlem

Foto op 01-03-19 om 11.34 #2 2

maandagavond 10 december

beste mensen,

maandagavond 10 december lees ik een nieuwe tekst in de Brakke Grond, samen met mijn lievelingsband All Ellington en op uitnodiging van één van mijn favoriete gezelschappen uit Antwerpen, de Nieuwe Tijd. het belooft een gelukkige avond te worden. om half 8 is er soep, om 8 uur begint het programma. 

wees welkom.

de tekst zou onderdeel kunnen zijn van ‘wat blijft,’ mijn museum van/voor/over de afwezige mens – waarover ik vorig jaar kort schreef. 

waarna ik verdween. en bijna een jaar lang afwezig was. deze tekst zou ook een verslag van die afwezigheid kunnen zijn. 

of, zoals Freek hoopt, een verslag van een zoektocht naar geluk.

mocht je morgen niet kunnen, All Ellington speelt elke derde dinsdag van de maand in Zaal Honderd op de Wittenstraat, mijn tekst wordt binnenkort ook gelezen in de Ruimte in Amsterdam Noord, en De Nieuwe Tijd speelt regelmatig in Nederland.

All Ellington: https://www.doek.org/project/all-ellington/

Cafe de Ruimte: https://www.cafederuimte.nl

De Nieuwe Tijd: https://www.denwetijd.be

morgen: https://www.brakkegrond.nl/agenda/de-nwe-tijd-0?utm_source=MailingLijst&utm_medium=e-mail&utm_campaign=07-12-2018

IMG_9333

wintertijd

wintertijd. in alkmaar werden alle klokken door één man verzet. hij hield de slinger tegen, stopte de tijd en kwam na een uur terug om haar weer in beweging te brengen. het afgelopen jaar was ik het die stil stond. ‘je wint-er-tijd mee’, hoorde ik vandaag op de radio. een ezelsbruggetje om te onthouden of de klok nu voor- of achteruit moest. in bolivia en peru leven sommige indianen ‘achterstevoren’, schreef ik jullie vorig jaar; de toekomst ligt achter ze en het verleden vóór ze. deze winter beweeg ik rustig vooruit, reprises van dierbare projecten. wees welkom. 

IMG_4508

niets – jeugd

mijn favoriete voorstelling van het afgelopen seizoen speelt een paar keer in nederland. een jongen besluit dat het leven geen zin heeft en dat alles op aarde waardeloos is. over de vraag wat waarde heeft, wat zin heeft, wat goed is en wat niet. en misschien vooral over de vraag of je hier wel antwoord op kunt geven. vanaf 12 jaar. 30 oktober in utrecht, 31 oktober in rotterdam, 19 november in groningen, 26 november in den haag.

http://denwetijd.be/voorstellingen/niets/

grote oorlog – toneel

inmiddels klassieke animatievoorstelling over de eerste wereldoorlog. we spelen de oorlog na met potgrond, speelgoedsoldaatjes, peterselie en oude bezems. en kokosnoten. deze winter op tournee in nederland en frankrijk. 

http://flash.hotelmodern.nl/flash_nl/p_go/go.html

quality time – film

debuutfilm van daan bakker, over stuntelende falende dertigers. de opnames waren in het huis van daan’s schoonouders in de ardennen, feit en fictie liepen door elkaar, en er was geen script. ik heb niet vaak zó hard gelachen. de film werd o.a. genomineerd voor twee gouden kalveren. 23 november op de vpro

human simulation – performance

een minimale performance die muziek zou kunnen worden, die over alles zou kunnen gaan, teruggebracht tot ‘this’ en ‘that’. een poging van theatermaker orion maxted om het principe van celdeling op taal toe te passen. engels gesproken. 27 november in het tropenmuseum amsterdam.

logeerbundel – boekje

dichter coen cornelis ging twee maanden lang uit logeren en schreef daar een themabundel over. ik maakte de tekeningen. het boekje is te bestellen bij coen: coen.hilst@hotmail.com

weg – boekje

twee jaar geleden schreef ik mijn eerste tekst voor het onafhankelijk toneel. arjan peters schreef er een wonderlijk mooi stukje over in de volkskrant: http://www.volkskrant.nl/boeken/gelukkig-voor-ons-is-nescio-nooit-weg~a4399855/  het boekje is nog steeds te bestellen, door 7,50 naar mij over te maken en een mailtje te sturen.